Dit is een uitstekend artikel dat het lezen waard is.

Rene Descartes

Van Wikipedia, de gratis encyclopedie
Spring naar navigatie Spring naar zoeken
René Descartes ( Frans Hals , 1648)
handtekening

René Descartes [ ʁəˈne deˈkaʁt ] ( Latijnse Renatus Cartesius ; geboren 31 maart 1596 in La Haye en Touraine , † 11 februari 1650 in Stockholm ) was een Franse filosoof , wiskundige en wetenschapper .

betekenis

Descartes wordt beschouwd als de grondlegger van het moderne vroegmoderne rationalisme , dat Baruch de Spinoza , Nicolas Malebranche en Gottfried Wilhelm Leibniz op een kritische en constructieve manier voortzette . Zijn rationalistisch denken wordt ook wel cartesianisme genoemd . Hij schreef het beroemde dictum " cogito ergo sum " ("Ik denk, dus ik ben."), dat de basis vormt van zijn metafysica , maar introduceerde ook zelfvertrouwen als een echt filosofisch onderwerp. De veronderstelling dat de denkende ziel de oorsprong van kennis is, heeft drie implicaties: Ten eerste moet de bron van alle kennis niet langer worden gezocht in het opsporen van de gedachten van God; ten tweede maakt het denkende ego het lichaam een ​​object van de fysieke wereld zoals anderen (lichaam-ziel dualisme); ten derde zijn er bewegingswetten van toepassing op het gebied van het lichaam, die niet worden verbroken door enige inmenging van de ziel in het evenement ( mechanistisch wereldbeeld ). De vragen blijven echter open over hoe de wereld van het lichaam het denkende ego via de zintuigen beïnvloedt en hoe de wil de lichaamswereld kan beïnvloeden (volgens Descartes kan het op zijn best de richting van de beweging van het lichaam veranderen, maar de impuls blijft hetzelfde).

Descartes' visie op het bestaan ​​van twee onderling met elkaar in wisselwerking staande, verschillende ' substanties ' - geest en materie - staat tegenwoordig bekend als het cartesiaanse dualisme en staat in contrast met de verschillende varianten van het monisme en de dualistische natuurfilosofie van Isaac Newton , die betoogde dat de interactie was actiever en immaterieel Leert 'natuurkrachten' met absoluut passieve materie (zie de wetten van Newton , Eerste wet van beweging).

Descartes is de grondlegger van de analytische meetkunde , die algebra en meetkunde combineert. Zijn wetenschappelijke werk - zijn afwijzing van het zwaartekrachtsprincipe of zijn vortextheorie - werd al vroeg weerlegd door de Newtoniaanse fysica; Ze moeten echter niet worden onderschat, aangezien Descartes een van de belangrijkste en strengste vertegenwoordigers was van het mechanisme dat de oudere aristotelische fysica verving.

Zijn ethos van de plicht en zelfoverwinning beïnvloed 17e eeuwse Franse klassieke literatuur, in het bijzonder Pierre Corneille , Nicolas Boileau , Jacques Bénigne Bossuet en Jean de La Bruyère .

Leven

Descartes werd geboren als het derde kind van een kleine adellijke familie uit Touraine . Zijn vader, Joachim Descartes (1563-1640), was raadslid (Conseiller) aan het Hooggerechtshof van Bretagne in Rennes . Zijn moeder, Jeanne Brochard, stierf op 16 mei 1597 na de geboorte van hun laatste kind, dat het niet overleefde. Aangezien de vader snel hertrouwde, bracht Descartes zijn jeugd door bij zijn grootmoeder van moederskant en een voedster , die hem opvoedde en overleefde en die hij liefdevol in zijn testament overwoog (zie Adrien Baillet , La Vie de Monsieur Descartes , 2 vol. 1691). Op achtjarige leeftijd kwam hij als kostschoolstudent naar het jezuïetencollege Henri-IV de La Flèche , dat hij acht jaar later verliet met een klassieke en wiskundige opleiding. [2]

Jaren van studie, stage en zwerven

Daarna studeerde Descartes vanaf 1612 rechten in Poitiers en slaagde daar in 1616 voor een rechtenexamen. In plaats van een juridische carrière te beginnen, volgde hij echter een cursus schermen, paardrijden, dansen en goed gedrag aan een Parijse Académie voor jonge aristocraten en in hetzelfde jaar 1616 verhuurde hij zichzelf aan de generaal Moritz von Nassau in Breda, Nederland . Daar ontmoette hij Isaac Beeckman , een arts en natuurwetenschapper die zes jaar ouder was dan hij en die hem inspireerde voor de natuurkunde en aan wie hij zijn eerste wetenschappelijke werk opdroeg , het mathematisch en fysiek georiënteerde Musicæ compendium (1618).

Na een reis door Denemarken en Duitsland huurde Descartes zich in 1619 opnieuw in als soldaat, nu bij hertog Maximiliaan van Beieren , onder wie hij deelnam aan de eerste veldslagen van de Dertigjarige Oorlog aan de keizerlijk-katholieke zijde en dus ook aan de verovering van Praag in 1620 .

In november 1619, kort na een bezoek aan de werkplaatsen van de astronoom Tycho Brahe (1546–1601) in Praag en die van Johannes Kepler (1571–1630) in Regensburg, ontwikkelde Descartes het idee dat er "een universele methode was om de waarheid te onderzoeken". En dat hij geroepen was om die te vinden, waarbij hij geen andere kennis mocht aannemen dan die hij in zichzelf of in het 'grote boek van de wereld' had ontdekt en op plausibiliteit en logica had gecontroleerd. Descartes begon te werken aan de Regulae ad directionem ingenii (regels om de kracht van kennis op één lijn te brengen) . In zijn biografie van Descartes maakt Adrien Baillet (1691) melding van drie dromen die Descartes zou hebben gehad in de nacht van zondag 10 op maandag 11 november 1619 toen hij een lange tijd in de Vrije Keizerlijke Stad Ulm doorbracht (volgens andere bronnen in Neuburg). an der Donau ) bleef. [3] [4] In de fragmentarische Olympica uit Descartes' eigen notitieboekje, waarvan de inhoud gedeeltelijk bewaard is gebleven door fragmenten van Gottfried Wilhelm Leibniz, staat geen coherente beschrijving van deze dromen.

In 1620 hing Descartes zijn soldatenjas op en maakte een pelgrimstocht naar Loreto , die hij de Maagd Maria had gezworen als dank voor het "visioen". In de jaren die volgden, reisde hij enkele maanden door het Heilige Roomse Rijk, Nederland, Zwitserland en Italië, deed allerlei inzichten op en probeerde in gesprek te komen met een grote verscheidenheid aan mensen, vooral geleerden.

In 1625 vestigde hij zich in Parijs. Hier socialiseerde hij met intellectuelen en bewoog hij zich in de kringen van de high society, waar hij ook een duel won. Hij las veel, bleef de Regulae ad directionem ingenii schrijven tot 1628 en verwierf een steeds grotere reputatie als een scherpzinnige geest. In het bijzonder maakte hij op een avondfeest zoveel indruk op kardinaal Pierre de Bérulle , voorzitter van de Raad van State en tegenstander van kardinaal Richelieu , dat hij werd uitgenodigd voor een privé-audiëntie en vervolgens werd gevraagd zijn theorieën nader te presenteren en zo te hervormen filosofie.

Tijd van volwassenheid en filosofische werken

Descartes, gravure door Balthasar Moncornet

In 1629 verhuisde Descartes naar Nederland, vermoedelijk vanwege de grotere intellectuele vrijheid die daar heerste. Hier bracht hij de volgende 18 jaar door, in ruil met intellectuelen van verschillende achtergronden en achtergronden, maar nog steeds relatief teruggetrokken, vaak wisselende appartementen en woonplaatsen en het hebben van een dochter met een van zijn bedienden, Helena Jans van der Strom, in 1635, Francine , die op 7 september 1640 op vijfjarige leeftijd stierf. Descartes beschreef de dood van Francine als "de grootste pijn van zijn leven" ( Adrien Baillet ). Op 13 oktober 1642 schreef hij aan zijn vriend Constantijn Huygens , vader van de beroemde Nederlandse astronoom Christiaan Huygens , dat wij mensen zijn geboren “voor veel grotere vreugden en groter geluk dan we op deze aarde kunnen ervaren. Op een dag zullen we de doden weer vinden, met de herinnering aan het verleden, omdat we een intellectueel geheugen hebben dat ongetwijfeld onafhankelijk is van ons lichaam ”. Volgens Descartes was hij " om natuurlijke en zeer voor de hand liggende redenen overtuigd van dit hiernamaals ".

Bovenal correspondeerde Descartes intensief met zijn Parijse vriend Marin Mersenne en via hem, die alleen zijn respectievelijke adres kende, zowel met geleerden uit heel Europa als met enkele intellectueel geïnteresseerde, hooggeplaatste vrouwen.

Tijdens zijn eerste keer in Nederland werkte Descartes aan een verhandeling over metafysica waarin hij hoopte een duidelijk en overtuigend bewijs van God te leveren . Hij schoof het echter terzijde ten gunste van een grootschalig wetenschappelijk werk dat in het Frans zou worden geschreven en niet langer, zoals zijn eerdere teksten, in het Latijn. Hij liet deze Traité du Monde "(Verhandeling over de Wereld)", zoals het zou worden genoemd, echter onvoltooid toen hij hoorde van het lot van Galileo Galileo , die in 1633 door de inquisitie werd gedwongen zijn theorieën die de onderzoek van Nicolaus Copernicus en Johannes Kepler was geweest. 1637 publiceerde Descartes in het Nederlands Leiden anoniem zijn Discours de la méthode pour bien conduire sa raison et chercher la vérité dans les sciences, plus la Dioptrique, les Météores et la Géométrie qui sont des essais de cette méthode (Duitse titel: Discourse on Method of correct gebruik van de rede en wetenschappelijk onderzoek naar de waarheid ), letterlijk: "Verhandeling over de methode om je rede goed te gebruiken en de waarheid in de wetenschappen te zoeken, naast de breking van licht , de meteoren en de geometrie als experimentele toepassingen van deze methode ". De Discours de la méthode , ontworpen als een populair wetenschappelijk werk op hoog niveau, werd op lange termijn Descartes' meest effectieve boek.

De belangrijkste punten van het discours zijn:

  • een epistemologie die alleen als correct accepteert wat door haar eigen stapsgewijze analyse en logische reflectie als plausibel is geverifieerd,
  • een ethiek volgens welke het individu zich plichtsgetrouw en moreel moet gedragen in overeenstemming met gevestigde sociale conventies,
  • een metafysica die (door logisch bewijs) het bestaan ​​van een volmaakte Schepper God aanneemt, maar weinig ruimte laat voor kerkelijke instellingen,
  • een fysica die de natuur beschouwt als gereguleerd door door God gegeven maar algemeen geldende wetten en haar rationele verklaring en dus uiteindelijk haar controle tot een taak van de mens maakt.

De volgende werken van Descartes leidden ook tot intense discussie in professionele kringen en waren effectief op de lange termijn:

  • The Méditations sur la philosophie première , dans laquelle sont démontrées l'existence de Dieu et l'immortalité de l'âme (de titel van een Franse vertaling uit 1647; Duitse "Meditaties over de eerste filosofie, in wie het bestaan ​​van God is bewezen" en de onsterfelijkheid van de ziel "). De tweede editie in Amsterdam in 1642 verscheen met een andere ondertitel, “omdat ik niet kan bewijzen dat God de ziel niet kan vernietigen, maar alleen dat zij van een geheel andere aard is dan het lichaam en niet met het lichaam sterft” (brief aan Marin Mersenne van 24 december 1640). De ondertitel was nu: Méditations sur la philosophie première , dans laquelle sont démontrées l'existence de Dieu et la Difference de l'âme et du corps (Duitse "Meditaties over de Eerste Filosofie, waarin het bestaan ​​van God en het verschil tussen ziel en lichaam is bewezen ").
  • Het werk Principia philosophiae (“Foundations of Philosophy”, 1644) werd ook pas later in het Frans vertaald.

Deze geschriften stuitten op zo'n gewelddadige afwijzing door theologen in Utrecht en Leiden dat Descartes in 1645 overwoog naar Engeland te verhuizen en in de daaropvolgende jaren verschillende keren Holland ontvluchtte om naar Frankrijk te reizen. In de Principia behandelt Descartes niet alleen de directe emotionele reflexen, b.v. B. angst, maar ook de spontane emoties, z. B. liefde of haat. In 1649 werd de verhandeling Les Passions de l'âme ("The Passions of the Soul", 1649), gepubliceerd die Descartes had geschreven voor zijn correspondent, de Palatijnse prinses Elisabeth .

Christina van Zweden bespreekt met René Descartes

Hij interpreteert de hartstochten als een al te natuurlijke mentale uitstroom van de schepsel-lichamelijkheid van de mens, maar verplicht ze - als wezen tegelijk begiftigd met een ziel - om ze te beheersen door de wil en ze te overwinnen door middel van rationele impulsen zoals B. onbaatzuchtige verzaking of genereuze vergeving .

dood

In de nazomer van 1649 aanvaardde hij een uitnodiging van de jonge koningin Christina van Zweden , met wie hij sinds omstreeks 1645 brieven had uitgewisseld, en reisde naar Stockholm. Daar moest hij echter enkele weken wachten op de afwezige koningin en kreeg hij pas in de tweede helft van januari om vijf uur 's ochtends een paar audiënties om zijn filosofie aan de koningin uit te leggen. Begin februari 1650 werd hij ziek en stierf tien dagen later in het huis van zijn gastheer, de Franse ambassadeur Pierre Chanut . Het proefschrift van Theodor Ebert in 2009 dat Descartes was vergiftigd met arseen [5] vond weinig erkenning in gespecialiseerde kringen. [6] Evenals voorheen wordt aangenomen dat overwegend Descartes stierf aan een longontsteking. Het graf van Descartes bevindt zich sinds 26 februari 1819 in de abdij van Saint-Germain-des-Prés in Parijs, na verschillende keren te zijn herbegraven. Zijn lichaam ligt daar, behalve de schedel, die sinds 1878 in het Musée de l'Homme in Parijs wordt bewaard.

Verbod op zijn geschriften

In 1663 werden Descartes' geschriften door de Heilige Stoel op de Index Librorum Prohibitorum geplaatst. Na zijn dood kwamen er klachten dat hij in zijn wetenschappelijke studies geen ruimte voor God had gelaten. De jezuïeten liepen voorop bij het verbieden van zijn werk. De indexering van 1663 werd gevolgd door een lange reeks verboden, waaronder het koninklijk verbod in 1691 tegen de verspreiding van alle leringen van Descartes op Franse scholen. [7]

plant

Filosofische methode

Descartes' methode wordt gevormd door zijn praktijk als wiskundige. De vier basisregels van de methode zijn volgens hem een ​​toepassing van de in de wiskunde gebruikelijke procedures en werkwijzen. De filosofische methode die in Descartes' Discours de la méthode in detail is geformuleerd, wordt samengevat in vier regels (II. 7-10):

  1. Scepticisme: niets voor waar aannemen dat niet zo duidelijk wordt erkend dat er niet aan getwijfeld kan worden.
  2. Analyse: Moeilijke problemen in deelstappen aanpakken.
  3. Constructie: vooruitgang van eenvoudig naar moeilijk (inductieve benadering: van concreet naar abstract)
  4. Recursie: Controleer altijd of het onderzoek is afgerond.

Deze sterk gecomprimeerde en afgekorte presentatie contrasteert met het postuum gepubliceerde Regulae ad directionem ingenii - een werk dat onvoltooid bleef en daarom slechts 21 van de 36 oorspronkelijk geplande regels uiteenzet. De vroege methodologie van Descartes steunde verschillende keren op het vermogen van intuïtie ; Met hun hulp, volgens Descartes, begrijpen mensen de waarheid van de eenvoudigste uitspraken (zoals: een driehoek heeft drie zijden) - de methode zelf bestaat in wezen uit het opsplitsen van complexe problemen op zo'n manier dat hun individuele elementen intuïtie zijn zoals waar kan. herkend worden. Pas later voegt Descartes een metafysische dimensie toe aan zijn opvatting door zich af te vragen hoe intuïtie kan instaan ​​voor de waarheid van wat bekend is (men zou, volgens Descartes, zelfs in de eenvoudigste dingen altijd ongelijk kunnen hebben). De zoektocht naar een Archimedisch punt leidt uiteindelijk tot de beroemde cogito ergo sum of "ego sum, ego existo ... quamdiu cogito" - "Ik ben, ik besta ... in de uitvoering van het denken" , maar is in tegenspraak met de principes van de vroege methodologie, zodat Descartes uiteindelijk stopte met werken aan de regelgeving.

epistemologie

Descartes werkt een nieuwe epistemologie uit in zijn zes Meditationes de prima philosophia uit 1641.

In overeenstemming met zijn methode gaat het eerste deel over "datgene waaraan kan worden getwijfeld": de algemene veronderstelling dat wetenschappelijke kennis voortkomt uit zintuiglijke waarneming en denken moet in twijfel worden getrokken. Geen van beide bronnen kan ongecontroleerd worden vertrouwd. Onze zintuigen bedriegen ons vaak omdat we niet alleen waarnemen, maar eerder waarnemingen die ons lichaam vormen, onze huidige waarnemingen conditioneren - we projecteren. Maar men moet zijn denken ook niet zonder controle vertrouwen, omdat een boze demon de geest op zo'n manier kan beïnvloeden dat men verkeerde conclusies trekt en zich vergist. Daarom moet alles in de eerste plaats worden betwijfeld.

Tweede meditatie: Maar hoe weet ik of wat mij overkomt twijfel is, of ik me vergis dat ik 'ik' ben en dat ik 'ben'? Maar als ik twijfel, kan ik, zelfs als ik het mis heb, niet twijfelen dat ik dat ben en dat ik daar twijfel wie er aan twijfelt dat ik in elk geval als Denkend ben. De eerste onbetwistbare zin is daarom: "Ik ben, ik besta" (oorspronkelijk Latijn: ego sum, ego existo ). [8] Volgens Descartes is het "noodzakelijkerwijs waar wanneer ik het uitspreek of denk". Descartes analyseert vervolgens dit twijfelende ego en definieert het als een oordelend, denkend ding: als res cogitans .

Aurelius Augustinus (354–430) had dit argument al op een vergelijkbare manier geformuleerd: “ si enim fallor, sum. nam qui non est, utique nec falli potest ”(“Zelfs als ik me vergis, ben ik. Want wie dat niet is, kan zich ook niet vergissen.” Uit de Goddelijke Staat 11:26).

In de derde meditatie gaat Descartes verder met een theorie van het absolute. Een oorzaak kan niet minder perfect zijn dan zijn gevolg. Aangezien het eigen idee van God veel perfecter is dan de eigen perfectie en werkelijkheid , kan worden geconcludeerd dat God bestaat.

Dan wordt geprobeerd de onverenigbaarheid van "bedrieglijke" en goddelijke volmaaktheid aan te tonen: het eerste zou een gebrek zijn, het laatste sluit elk gebrek uit. God kon dus geen genius malinus zijn , zoals het in de eerste meditatie ter wille van het argument was overwogen.

Maar dit betekent ook, zo gaat de vierde meditatie verder, dat we kunnen vertrouwen op de juistheid van onze empirische ervaringen (waarover in de eerste meditatie nog werd getwijfeld) omdat God bestaat en hij geen bedrieger is. Descartes ziet in dat de reden waarom de mens desondanks tot verkeerde conclusies kan komen in zijn oordeel, is dat de door God gegeven keuzevrijheid van de mens zich uitstrekt tot dingen die hij beoordeelt, hoewel zijn geest ze niet duidelijk ziet. Hoewel de rede de beraadslagingen kan leiden, verzegelt de wil uiteindelijk alle oordelen. Niet door de wil zelf, maar door het feit dat het niet correct wordt gebruikt, zouden we tot verkeerde oordelen worden geleid. We zouden moeten blijven waken voor fouten, maar we konden in ieder geval vertrouwen op alles wat we duidelijk en duidelijk zouden hebben gezien (“clare et distincte”) .

Inheemse ideeën ideae innatae

Allereerst zag Descartes in de ideeën als het ware 'beelden van dingen' die in twee aspecten konden worden verdeeld. Dus volgens hun oorsprong :

  • Ideeën gebaseerd op objectpercepties: ideae adventitiae
  • Ideeën gegenereerd door de verbeelding: ideae factitiae
  • de aangeboren ideeën: ideae innatae [9] .

Descartes gaf een sleutelpositie in zijn theorie van menselijke kennis aan overwegingen van aangeboren ideeën, ideae innatae . Ze moeten echter niet worden gezien als iets dat onafhankelijk bestaat, zoals bij Plato bijvoorbeeld, maar moeten worden begrepen door te denken. Waaruit hij concludeerde dat de aangeboren ideeën nauw verwant waren aan het denkende, zelfbewuste subject, aangezien een idee om herkend te worden iets nodig heeft dat het denkt. In het cartesiaanse innatisme zou een aangeboren idee een denkbeeldig iets zijn.

Voor hem moeten de aangeboren ideeën (de ideae innatae ):

wezen.

Voor hem waren de belangrijkste aangeboren ideeën, die in geen geval uit ervaring kunnen worden verkregen of uitgevonden:

  • het idee van oneindige substantie (God),
  • het idee van eindige en denkende substantie (de menselijke geest) en
  • het idee van eindige en uitgebreide substantie (materie) [10] .

wiskunde

Pagina uit La Geometry

In de wiskunde is Descartes vooral bekend om zijn bijdragen aan de meetkunde: hij verbond meetkunde en algebra en is daarmee een van de pioniers van de analytische meetkunde , die de computationele oplossing van geometrische problemen mogelijk maakt. Nergens in zijn werk komt echter het naar hem genoemde rechthoekige cartesiaanse coördinatenstelsel voor, waarvan Apollonios von Perge , Nikolaus von Oresme , Pierre de Fermat en Johan de Witt met recht kunnen worden beschouwd. [11] De term Cartesiaans of Cartesiaans betekent over het algemeen geïntroduceerd door Cartesius en komt op verschillende plaatsen in de wiskunde voor, naast het coördinatensysteem, bijvoorbeeld in het Cartesiaanse product .

Rond 1640 leverde hij een bijdrage aan het oplossen van het raaklijnprobleem van differentiaalrekening . Descartes koos voor een algebraïsche benadering door een cirkel aan een kromme toe te voegen. Dit snijdt de curve in twee punten, tenzij de cirkel de curve raakt. Dit stelde hem in staat om de helling van de raaklijn voor speciale krommen te bepalen. Deze benadering kreeg veel aandacht van zijn tijdgenoten, maar droeg nauwelijks bij aan de daadwerkelijke oplossing van het probleem, omdat het niet dichter bij het begrip afgeleide kwam.

Er zijn ook twee bewegingen die naar Descartes zijn vernoemd. Met de tekenregel van Descartes kan men een bovengrens bepalen voor het aantal positieve en negatieve nullen van een polynoom in de reële getallen . De stelling van de vier cirkels uit 1643 lost een contactcirkelprobleem op, dat al in de oudheid werd overwogen, namelijk het vinden van een vierde cirkel voor drie elkaar rakende cirkels, die op hun beurt de andere drie raakt.

astronomie

In 1935 werden de maankrater Descartes [12] en in 1993 de asteroïde (3587) Descartes [13] naar hem vernoemd.

fysica

Het teleologische wereldbeeld van Aristoteles wordt vervangen door een causalistisch wereldbeeld waarin alles binnen de objectwereld (de wereld van res extensa ) noodzakelijkerwijs het gevolg is van druk en impact. Deze veronderstelling is een voorwaarde geworden voor de vorming van theorieën in veel empirische wetenschappen en is een algemeen kenmerk van het mechanistische denken.

In het tweede deel (Over de principes van lichamelijke dingen) van zijn Principia philosophiae , gepubliceerd in 1644, behandelt Descartes de fundamentele eigenschappen van de materie en stelt hij elementaire natuurwetten vast, die hieronder worden weergegeven na een Duitse vertaling. [14]

Eigenschappen van materie

Materie = expansie
Descartes' concept van materie reduceert de essentie van materiële lichamen tot hun ruimtelijke expansie in termen van lengte, breedte en diepte. Omdat alleen deze uitbreiding in het licht van de rede duidelijk en duidelijk kan worden voorgesteld, terwijl andere eigenschappen zoals hardheid, gewicht of kleur alleen gebaseerd zijn op zintuiglijke waarnemingen, die als bron van kennis fundamenteel worden gewantrouwd. Voor Descartes zijn materiële en geometrische lichamen identiek.
Onmogelijkheid van een vacuüm
Aangezien materie en ruimtelijke expansie van dezelfde aard zijn, kan er geen lege (materiaalvrije) ruimte ( vacuüm ) zijn.
Oneindige deelbaarheid
Volgens Descartes kunnen atomen (ondeelbare lichamen) niet bestaan, omdat elk stoffelijk lichaam, hoe klein ook, mentaal kan worden verdeeld.
Onbeperkte uitbreiding
Achter elke kamer, hoe groot ook, is er altijd een nog groter "werkelijk voorstelbaar", dat wil zeggen "werkelijk". Deze onbeperkte ruimte 'bevat ook een oneindig uitgebreide fysieke substantie'.
Uniformiteit van materie
Uit de identiteit van ruimte en materie volgt ook dat materie in essentie overal hetzelfde is. In het bijzonder is er geen verschil tussen aardse en hemelse materie.
wendbaarheid
Materie is niet alleen vrij deelbaar, maar ook beweegbaar in zijn delen, zodat het "in staat is tot alle toestanden die volgen uit de beweging van zijn delen".

Bewegingstheorie

Relativiteitsprincipe
Er is geen echt verschil tussen rust en beweging, omdat een lichaam (bijvoorbeeld de passagier van een schip) in rust kan zijn ten opzichte van zijn directe omgeving (schip), terwijl het beweegt ten opzichte van andere lichamen (kust). Als een lichaam A beweegt ten opzichte van een lichaam B, waarvan men denkt dat het in rust is, kan dit net zo goed worden begrepen als een beweging van B ten opzichte van A, waarvan men denkt dat het in rust is. De eerste die dit principe formuleerde, is echter Galileo Galilei (1632). [15]
Beweging behouden
Descartes ziet een van de kenmerken van Gods volmaaktheid in zijn bestendigheid. Hieruit concludeert hij dat God ervoor zorgt dat de hoeveelheid beweging ( quantitas motu , ook wel bewegingsgrootte ), die hij aanvankelijk samen met materie creëerde, behouden blijft. Dit kan worden gezien als een cognitieve voorbereidende fase voor het behoud van momentum en kinetische energie . Descartes maakt echter nog geen onderscheid tussen deze twee maten. Hij kwantificeert de hoeveelheid beweging als het product van de grootte van het lichaam (Descartes kent het concept van traagheidsmassa nog niet) en snelheid . Dit komt overeen met de huidige term impuls , maar verwaarloost het vectoriële (gerichte) karakter ervan.

Met de “onveranderlijkheid van God” rechtvaardigt Descartes ook enkele andere regels die hij uitdrukkelijk als “natuurwetten” verklaart.

Principe van inertie
Descartes definieert dit principe, dat later bekend werd als het eerste Newtoniaanse axioma , analoog aan het streven van een lichaam om zijn vorm en zijn bewegingstoestand (niet zijn locatie) te behouden bij afwezigheid van een externe invloed.
rechtheid
Elk lichaam streeft ernaar zijn momentane beweging in een rechte lijn voort te zetten zonder de invloed van externe krachten. Zo verklaart Descartes ook de middelpuntvliedende kracht die optreedt bij een gedwongen cirkelvormige beweging.
Wetten van botsing
Deze betreffen de (centrale) botsing van twee lichamen en hun gedrag daarna. Tijdens een impactproces kan “beweging” van het ene lichaam naar het andere gaan, maar altijd op zo’n manier dat de som van de bewegingsgrootheden behouden blijft.
Descartes onderscheidt zeven gevallen, waarvan het eerste correct de elastische botsing beschrijft van twee lichamen van gelijke grootte (Descartes noemt ze B en C), die met dezelfde snelheid naar elkaar toe komen. Het terugkaatsen naar beide kanten met onveranderde snelheid, zoals Descartes beweerde, komt overeen met de (klassiek-fysische) realiteit van vandaag.
Het wordt echter al problematisch in de tweede case study, waar "B een beetje groter is dan C, maar al het andere is hetzelfde als voorheen". Nu "zou alleen C achteruit gaan, en beide zouden met dezelfde snelheid naar links gaan". Dit zou gelden voor de plastische impact , maar niet voor de elastische.
Die unsaubere bzw. letztlich fehlende Trennung von plastischem und elastischem Stoß ist einer der Gründe, warum bis auf die erste alle von Descartes verkündeten Stoßregeln falsch sind. Ein zweiter Grund liegt in der Nichtbeachtung des vektoriellen Charakters des Impulses. In seiner vierten Stoßregel behauptet Descartes: „Wenn C ganz ruht und etwas größer als B ist, so würde B, mit welcher Geschwindigkeit es sich auch gegen C bewegte, dasselbe doch niemals in Bewegung setzen, sondern es würde von ihm in entgegengesetzter Richtung zurückgestoßen werden.“ Dies stünde zwar im Einklang mit der Energieerhaltung, würde aber die Impulserhaltung eklatant verletzen.
Zurückweisung der beobachtenden Naturwissenschaft
Möglicherweise war Descartes schon bewusst, dass manche dieser Ergebnisse seiner rationalistischen Spekulationen nicht zutreffen können. Vorsichtshalber stellt er in einer Schlussbemerkung zu seinen Stoßgesetzen die aus Denken gewonnene Erkenntnis ein für alle Mal über die aus Beobachtung gewonnene:
„Auch bedarf es für diese Bestimmungen keiner Beweise, weil sie sich von selbst verstehen, und selbst wenn uns die Erfahrung das Gegenteil zu zeigen schiene, würden wir trotzdem genötigt sein, unserer Vernunft mehr als unseren Sinnen zu vertrauen.“

Auf der Basis dieser physikalischen Grundlagen entwickelt Descartes eine komplizierte Theorie zur Entstehung des Kosmos und unseres Planetensystems, wobei er als Ausgangspunkt lediglich eine von Gott geschaffene Ansammlung von Materiewirbeln annimmt ( Wirbeltheorie ). Daraus werden schrittweise alle beobachtbaren Himmelserscheinungen erklärt. Ebenso versucht sich Descartes an Erklärungen für die Entstehung der Erde und die auf ihr beobachteten Naturphänomene, wie Schwerkraft, Aggregatzustände (fest, flüssig), Eigenschaften von Mineralien, Feuer, Magnetismus und vieles mehr. Besondere Bedeutung kommt seiner Theorie der Lichtausbreitung zu, wonach diese durch Druckübertragung zwischen den sogenannten „Himmelskügelchen“ erfolgt. Diese Vorstellung wirkte in der Hypothese vom Lichtäther fort und bereitete den Boden für die Wellentheorie des Lichts .

Physiologie

Mechanisches Tier des Jacques de Vaucanson

Für Descartes waren physiologische Modellvorstellungen integraler Bestandteil seiner Philosophie . Die aristotelische Hervorhebung des Organischen negiert Descartes. Er reduzierte den lebenden Organismus des Menschen auf dessen Mechanik und wurde damit zum Begründer der neuzeitlichen Iatrophysik , in der Menschenmodelle und (versuchte oder gedachte) Konstruktionen von Menschenautomaten eine wichtige Rolle spielten. Der menschliche Körper wird einmal als bloße „Gliedermaschine“, dann wieder als „ Leichnam “ beschrieben. Diese Betrachtung hat ihre Fortsetzung in der Denkweise, den Menschen körperlich als mechanischen Apparat, also als Maschine zu betrachten und sein Denken heute beispielsweise mit dem Funktionieren von Computern zu vergleichen, wenn nicht gleichzusetzen.

Aus Furcht vor der Inquisition veröffentlichte Descartes seine Schrift Traité de l'homme („Abhandlung über den Menschen“, 1632) zeitlebens nicht; sie erschien erst 1662 unter dem Titel De homine .

René Descartes war allerdings durchaus religiös; seine Aufteilung des Menschen in einen mechanisch funktionierenden Organismus und eine Seele ist wohl sein bekanntester und auch meist kritisierter Denkansatz geblieben. In der zweiten Meditation erklärt Descartes kurioserweise indirekt – ganz aristotelisch – die Seele als das, was den Unterschied zwischen einem Leichnam und einem lebendigen Menschen ausmacht. Descartes hat Aristoteles selbst allerdings kaum rezipiert, sehr wohl aber die Schriften der Scholastik , in denen man sich vielfach auf Aristoteles bezog.

Wirkungsgeschichte

Descartes hat die Philosophie bis in die Gegenwart hinein stark beeinflusst, und zwar vorwiegend dadurch, dass er Klarheit und Differenziertheit des Denkens zur Maxime erhob. Auch die Geisteshaltung des Szientismus geht zum Teil auf ihn zurück.

Aufgrund des Influxus-physicus-Problems wurden die Thesen Descartes' noch im 17. Jahrhundert zum später sogenannter Okkasionalismus weiterentwickelt. Deren Vertreter wurden daher in der zeitgenössischen Diskussion als die "Cartesianer" wahrgenommen. Einflussreich wurden etwa die Lehren von Nicolas Malebranche und Arnold Geulincx diskutiert. Sie verteidigten den cartesianischen Substanzdualismus mit der korrigierenden These, dass nicht ein physikalischer Einfluss, sondern vielmehr Gott zwischen Körper und Geist vermittle.

Blaise Pascal lehnt die Gottesbeweise als rational unentscheidbar ab und kritisiert, dass Gott bei Descartes zum bloßen „Lückenbüßer“ verkommt, der die Verbindung zwischen res cogitans und res extensa herstellen müsse: „Der Gott Abrahams ist nicht der Gott der Philosophen“, schreibt Pascal in seinen Pensées . Pascal wandelt Descartes' Dualismus in eine dreiteilige Systematik ab: An die Seite von res extensa (Körperliches) und res cogitans (Gedankliches) stellt er das „Herz“ oder den „Geist des Feinsinnes“.

Kant kritisiert in der Kritik der reinen Vernunft den „problematische[n] Idealism des Cartesius“ (Immanuel Kant: AA III, 190 [16] ): Nach Kant setzt die Sicherheit des Ich denke , bei der Descartes ansetzt, eine innere Erfahrung (Zeitwahrnehmung) voraus. Für die Bestimmung des Subjekts in der Zeit sei aber wiederum eine äußere (räumliche) Erfahrung Grundbedingung. Daher könne die eigene Existenz nicht gewisser sein als die der äußeren Erfahrung.

In seinen Geschichtsvorlesungen lobt Georg Wilhelm Friedrich Hegel Descartes ausdrücklich für seine philosophische Innovationskraft: Bei Descartes fange das neuzeitliche Denken überhaupt erst an, seine Wirkung könne nicht breit genug dargestellt werden. Hegel kritisiert allerdings, dass Descartes die Unterscheidung zwischen Verstand und Vernunft noch nicht mache. In Descartes' archimedischem Denkpunkt des „ cogito ergo sum “ sieht Hegel einen Beleg dafür, dass Denken und Sein eine „unzertrennliche Einheit“ bilden (vgl. Parmenides ), weil an diesem Punkt Verschiedenheit und Identität zusammenfallen. Hegel übernimmt dieses „Anfangen im reinen Denken“ für seine idealistische Systematik. Descartes' Gottesbeweis suchte er in Kritik der Überlegungen Kants dagegen weiterzuentwickeln (1831).

Franz von Baader formte das Cogito ergo sum um in Cogitor ergo sum („Ich werde gedacht (vom Absoluten), also bin ich.“).

Auch Friedrich Nietzsche findet zunächst lobende Worte für Descartes, weil dessen Hinwendung zum Subjekt ein „Attentat auf den alten Seelenbegriff“ und somit ein „Attentat auf das Christentum “ sei. Descartes und die Philosophie nach ihm seien also „antichristlich, keineswegs aber antireligiös“. Er nennt Descartes den „Großvater der Revolution, welche der Vernunft allein die Autorität zuerkannte“ (Jenseits von Gut und Böse) . Andererseits lehnt Nietzsche aber Descartes' Dualismus ab und stellt ihm seine eigene Theorie vom „Willen zur Macht“ gegenüber. Er wehrt sich darüber hinaus gegen die „dogmatische Leichtfertigkeit des Zweifelns“ und deutet damit an, dass der radikale Zweifel nicht voraussetzungsfrei stattfinden kann (siehe weiter unten die Einwände von Peirce und Wittgenstein).

Charles Peirce hält Descartes' radikalen Zweifelsansatz in einem Punkt für übertrieben: Jeder formulierte Zweifel setze nämlich eine „hinlänglich funktionierende Alltagssprache “ voraus. Auch Schelling schlug bereits in diese Kerbe: Sprache lasse sich nicht aus einer ersten vorsprachlichen Gewissheit heraus erst neu konstruieren, denn „wo würden wir beginnen?“

Der frühanalytische Philosoph Bertrand Russell nennt Descartes in seiner History of Western Philosophy den „Begründer der modernen Philosophie“, wendet aber wie Heidegger ein, dass er noch vielen scholastischen Ideen (z. B. Anselms Gottesbeweis ) verschrieben sei. Russell schätzt allerdings seinen zugänglichen Schreibstil und würdigt, dass Descartes als erster Philosoph seit Aristoteles ein völlig neues Denksystem errichtet habe. Er hebt dabei va seinen radikalen Zweifelsansatz hervor. Russell hält Descartes' Erkenntnis für wesentlich, dass alle Objekte bzw. überhaupt jede Art von Gewissheit gedanklich vermittelt seien. Dieser Gedanke werde eine zentrale Stellung bei den Rationalisten einnehmen. Während die Idealisten diese Einsicht „triumphalistisch“ übernähmen, würden die britischen Empiristen sie bedauernd zur Kenntnis nehmen. Russell kritisiert auch, dass das „Ich denke“ als Prämisse ungültig sei. In Wirklichkeit müsste Descartes sagen: „There are thoughts.“ („Es gibt Gedanken“). Schließlich sei das „Ich“ ja nicht gegeben.

In den Cartesianischen Meditationen (CM) übernimmt Edmund Husserl von Descartes das ego cogito als apodiktisch gewissen Urteilsboden, auf dem die Philosophie zu begründen sei (CM § 8). Entgegen der descartschen Zweifelsmethode führt die von Husserl inaugurierte Methode der Epoché jedoch nicht zu einer innerweltlichen Subjektivität, sondern zu einem extramundanen, transzendentalen Bewusstsein. Descartes verfehlt nach Husserl also die transzendentale Wende, weil er in dem apodiktischen Ego immer noch ein „kleines Endchen der Welt“ gerettet zu haben glaube (CM § 10).

Martin Heidegger sieht in Descartes den Schlüssel zur Wissenschaftsgenese der Neuzeit . Durch die (anti-aristotelische) Einklammerung der Qualitäten des Organischen und durch Fixierung auf die Quantifizierung der Objektwelt stelle seine Philosophie den Beginn der unheilvollen technischen Beherrschung der Welt dar. Für Heidegger ist der Zweifelsansatz nur scheinbar neu, denn Descartes sei noch fest in der Scholastik verankert. Im „cogito ergo sum“ sieht Heidegger die „Pflanzung eines verhängnisvollen Vorurteils“, denn Descartes erkunde zwar die cogitatio , nicht aber die „ Ontologie des sum“.

Auch Ludwig Wittgenstein wendet ein, dass ein absolut sicher gewusstes (vorsprachliches) Fundament gedanklich nicht vollständig einholbar sei, denn alles geschehe immer schon innerhalb eines präsupponierten (vorausgesetzten) Systems.

Von dem Historiker und Philosophen Wilhelm Kamlah wurde Descartes als erster herausragender Repräsentant der in der oberitalienischen Werkstättentradition der Renaissance entwickelten „Neuen Wissenschaft“ (-sauffassung) mit ihrer spezifischen methodisch durchgeklärten Verbindung von mathematischer Theorie und technischer Empirie gewürdigt, die zur Grundlage des modernen Szientismus wurde. Deswegen werde er als „erster philosophischer Dogmatiker der Mechanik […] sachlich und historisch umfassender“ verstanden denn als „Philosoph des cogito sum, der Entdeckung des Selbst aus dem Zweifel“ . [17]

Der Soziologe Norbert Elias sieht in seiner wissenssoziologischen Analyse Descartes als einen prototypischen Vertreter der durch den westeuropäischen Integrations- und Staatsbildungsprozess verursachten Individualisierung . Descartes' Philosophie sieht Elias als unreflektierten Ausfluss der damals noch seltenen und seit dem 19. Jahrhundert in Europa weit verbreiteten menschlichen Selbsterfahrung als isoliertem Individuum, als „homo clausus“, als „wir-losem Ich“, die seitdem die klassische Erkenntnistheorie prägte und begrenzte.

Für Foucault zeigt sich bei Descartes Bild der Maschine „Mensch“ die erste neuzeitlich-philosophische Grundlage für die Herausbildung der technokratischen und disziplinierenden Prozesse, die im 18. Jahrhundert eine neue Politik des Körpers und einer neuen Ökonomie der Macht ( Biomacht ) einläuteten.

Die Theologin Uta Ranke-Heinemann greift die religionsphilosophischen Gedanken von Descartes zum Beweis der Existenz Gottes und zum Leben nach dem Tod auf. Descartes unterscheidet zwischen hartem und sanftem Beweisen, dh zwischen convaincre von lat. vincere = (mit schlagendem Beweis) besiegen und persuader von lat. suavis = süß, lieblich. Die Liebe Gottes lässt sich – wie alle Liebe – nicht „hart“ beweisen. (Vgl. dagegen Blaise Pascal : „Der Gott Abrahams ist nicht der Gott der Philosophen“). Erkenntnisleitendes Interesse der Theologin ist die Frage nach einem Leben nach dem Tod. Denn „Gott ist nicht ein Gott von Toten, sondern von Lebendigen“ (Mk 12,27). Nach dem Verlust ihres Glaubens sei ihr „der Anfang und der Schluss des christlichen Glaubensbekenntnisses: Gott und ewiges Leben“ geblieben: „die Hoffnung und die Liebe“ ( Nein und Amen. Mein Abschied vom traditionellen Christentum. 7. Auflage. München 2007, S. 413 ff.).

Schriften

Principia philosophiae , 1685

Gesamtausgaben

  • Charles Adam, Paul Tannery (Hrsg.): Œuvres de Descartes (11 Bände + Anhang), Léopold Cerf, Paris 1897–1913 (französisch und lateinisch)
  1. Correspondance Avril 1622 – Février 1638 , 1897
  2. Correspondance Mars 1638 – Décembre 1639 , 1898
  3. Correspondance Janvier 1640 – Juin 1643 , 1899
  4. Correspondance Juillet 1643 – Avril 1647 , 1901
  5. Correspondance Mai 1647 – Février 1650 , 1903
  6. Discours de la méthode & Essais , 1902
  7. Meditationes de prima philosophia , 1904
  8. Principia philosophiæ / Epistola ad G. Voetium. Lettre apologetique. Notæ in programma , 1905 (zwei Teile)
  9. Meditations et Principes. Traduction française , 1904 (zwei Teile)
  10. Physico-mathematica. Compendium musicæ. Regulæ ad directionem ingenii. Recherche de la verité. Supplément a la correspondance , 1908
  11. Le monde. Description du corps humain. Passions de l'ame. Anatomica. Varia , 1909
  12. Vie & œuvres de Descartes. Étude historique / Supplément. Index générale , 1910/1913 (zwei Teile; Jahrbuch-Rezension )
  • F. Alquié (Hrsg): Oeuvres philosophiques. 3 Bände, Paris 1963–1973.

Neuere Ausgaben

  • Meditationen über die Grundlagen der Philosophie mit den sämtlichen Einwänden und Erwiderungen. Übers. u. hrsg. v. Artur Buchenau. Meiner, Hamburg 1994, ISBN 3-7873-0030-9 .
  • Meditationes de prima philosophia. Lat. mit dt. Vorwort. C. Grumbach, Leipzig 1913 Project Gutenberg eText (für Nutzer aus Deutschland derzeit idR nicht abrufbar)
  • Meditationes de prima philosophia. Lat.-dt., hrsg. v. Lüder Gäbe. Meiner, Hamburg 1992, ISBN 3-7873-1080-0 .
  • Meditationen über die Grundlagen der Philosophie. Hrsg. v. Lüder Gäbe. Meiner, Hamburg 1993, ISBN 3-7873-0032-5 .
  • Die Prinzipien der Philosophie. Übers. v. Christian Wohlers. Meiner, Hamburg 2005, ISBN 3-7873-1697-3 .
  • Discours de la méthode. Franz.-dt., übers. u. hrsg. v. Lüder Gäbe. Meiner, Hamburg 1997, ISBN 3-7873-1341-9 .
  • Regulae ad directionem ingenii. Lat.-dt., übers. u. hrsg. v. Heinrich Springmeyer, Lüder Gäbe u. Hans Günter Zekl . Meiner, Hamburg 1993, ISBN 3-7873-0265-4 .
  • Gespräch mit Burman. Lat.-dt., übers. u. hrsg. v. Hans W. Arndt. Meiner, Hamburg 1982, ISBN 3-7873-0501-7 .
  • Die Leidenschaften der Seele. Franz.-dt., übers. u. hrsg. v. Klaus Hammacher. Meiner, Hamburg 1996, ISBN 3-7873-1308-7 .
  • Les Météores / Die Meteore . Faksimile der Erstausgabe 1637. Hrsg., übers., eingel. und komm. von Claus Zittel, Klostermann, Frankfurt am Main 2006, ISBN 3-465-03451-1 .
  • Über den Menschen (1632) sowie Beschreibung des menschlichen Körpers (1648). Übersetzt, eingeleitet und kommentiert von Karl Eduard Rothschuh , Heidelberg 1969.

Literatur

Philosophiebibliographie: René Descartes – Zusätzliche Literaturhinweise zum Thema

  • Gregor Betz: Descartes' „Meditationen über die Grundlagen der Philosophie“. Ein systematischer Kommentar. Reclam, Stuttgart 2011, ISBN 978-3-15-018828-6 .
  • Harold John Cook: The young Descartes – nobility, rumor, and war. The University of Chicago Press, Chicago 2018, ISBN 978-0-226-46296-7 .
  • AC Crombie et al. : Descartes, René du Perron . In: Charles Coulston Gillispie (Hrsg.): Dictionary of Scientific Biography . Band   4 : Richard Dedekind – Firmicus Maternus . Charles Scribner's Sons, New York 1971, S.   51–65 .
  • Theodor Ebert : Der rätselhafte Tod des René Descartes. Alibri, Aschaffenburg 2009.
  • Karl Jaspers : Descartes und die Philosophie. De Gruyter, Berlin 1937 (1956, 4. unveränderte Auflage, 1966 ff.) – siehe auch Three Essays: Leonardo – Descartes – Max Weber. Harcourt, Brace And World, New York 1964.
  • Andreas Kemmerling : Ideen des Ichs. Studien zu Descartes' Philosophie. 2. Auflage. Klostermann, Frankfurt am Main 2005, ISBN 978-3-465-03412-4 .
  • Maxime Leroy: Descartes; le philosophe au masque. 2 Bände. Editions Rieder, Paris 1929.
  • Sascha Müller: René Descartes' Philosophie der Freiheit (= Münchner Philosophische Beiträge. Band 21). Herbert Utz Verlag, München 2007, ISBN 978-3-8316-0694-8 .
  • Dominik Perler : René Descartes. Beck, München 1998, ISBN 3-406-41942-9 .
  • Hans Poser : René Descartes. Eine Einführung. Reclam, Stuttgart 2003, ISBN 3-15-018286-7 .
  • Peter Prechtl : Descartes zur Einführung. 2. unveränd. Auflage. Junius, Hamburg 2004, ISBN 3-88506-926-1 .
  • Wolfgang Röd : Die Genese des Cartesianischen Rationalismus. Beck, München 1995, ISBN 3-406-39342-X .
  • Rainer Schäfer: Zweifel und Sein. Der Ursprung des modernen Selbstbewußtseins in Descartes' cogito. Königshausen & Neumann, Würzburg 2006, ISBN 3-8260-3202-0 .
  • Christiane Schildknecht : Philosophische Masken. Studien zur literarischen Form der Philosophie bei Platon, Descartes, Wolff und Lichtenberg. Stuttgart, Metzler 1990, ISBN 978-3-476-00717-9 .
  • Uwe Schultz : Descartes. Biographie. Europäische Verlagsanstalt, Hamburg 2001, ISBN 3-434-50506-7 .
  • Rainer Specht: René Descartes. Mit Selbstzeugnissen und Bilddokumenten. 10. Auflage. Rowohlt, Reinbek bei Hamburg Juni 2006, ISBN 3-499-50117-1 , S. 191 (Behandelt vor allem die Biographie und die Zeithintergründe, weniger das Werk) .
  • Bernard Williams : Descartes: Das Vorhaben der reinen philosophischen Untersuchung. Beltz Athenäum, Weinheim 1996, ISBN 3-89547-103-8 .
  • Claus Zittel: Theatrum philosophicum. Descartes und die Rolle ästhetischer Formen in der Philosophie . Akademie-Verlag, Berlin 2009, ISBN 978-3-05-004050-9 .

Weblinks

Texte von Descartes

Commons : René Descartes – Album mit Bildern, Videos und Audiodateien
Wikiquote: René Descartes – Zitate
Wikisource: Renatus Cartesius – Quellen und Volltexte (Latein)
Wikisource: René Descartes – Quellen und Volltexte (französisch)
Wikisource: René Descartes – Quellen und Volltexte

Informationen über Descartes

Einzelnachweise

  1. ↑ Siehe den IX. (letzten) Abschnitt des II. Buches von Isaac Newton: Die mathematischen Prinzipien der Physik. übers. und hrsg. von Volkmar Schüller. de Gruyter, Berlin ua 1999, ISBN 3-11-016105-2 , S. 375–376 (eine moderne Übersetzung).
  2. ↑ Geneviève Rodis-Lewis, Descartes , Ithaca 1998, S. 8. Die allgemeinen biographischen Angaben im Abschnitt „Leben“ dieses Artikels basieren weitgehend auf Gert Pinkernell: Namen, Titel und Daten der französischen Literatur .
  3. ↑ René Descartes: Eine Nacht in Ulm - 400 Jahre Kartesische Träume. Eine Veranstaltung der Universität Ulm am 10. November 2019 Descartes - Universität Ulm. Abgerufen am 11. November 2019 .
  4. ↑ Vgl. auch Sigmund Freud : Brief an Maxime Leroy. Über einen Traum des Cartesius (1929). In: Sigmund Freud, Über Träume und Traumdeutungen. Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt am Main 1971 (1980), ISBN 3-596-26073-6 , S. 113–116 und 124 f. Und dazu: Maxime Leroy: Descartes; le philosophe au masque. 2 Bände. Editions Rieder, Paris 1929, Band 1, S. 89 f.
  5. ↑ Theodor Ebert: Der rätselhafte Tod des René Descartes. Alibri, Aschaffenburg 2009, ISBN 978-3-86569-048-7 – Anders Eike Pies , der bereits 1996 eine Mordthese vertreten hatte (Der Mordfall Descartes), bezog Ebert sämtliche noch vorhandenen Dokumente zu Descartes' Tod in seine Untersuchung mit ein.
  6. ↑ Der Mathematikhistoriker Thomas Sonar stimmte der These zu (Thomas Sonar: 3000 Jahre Analysis. Springer, Berlin 2011, ISBN 978-3-642-17203-8 , S. 245).
  7. ↑ Tom Sorell: Descartes , Herder, Freiburg im Breisgau 1999, S. 125.
  8. ↑ René Descartes: Philosophische Schriften in einem Band. Felix Meiner Verlag, Hamburg 1996 (lateinischer und deutscher Text parallel) 2. Meditation, Absatz 3.
  9. ↑ Wolfgang Röd: Geschichte der Philosophie. Bd. 7, Die Philosophie der Neuzeit 1. Von Francis Bacon bis Spinoza. CH Beck, München, 1999 ISBN 3-406-42743-X , S. 81 f
  10. ↑ Wolfgang Röd: Descartes: die Genese des Cartesianischen Rationalismus. CH Beck, München 1995 ISBN 3-406-39342-X
  11. ↑ Siehe z. BC Boyer, A History of Mathematics, New York 1968.
  12. ↑ René Descartes im Gazetteer of Planetary Nomenclature der IAU (WGPSN) / USGS
  13. ↑ René Descartes beim IAU Minor Planet Center (englisch)
  14. ↑ René Descartes: Die Prinzipien der Philosophie, übersetzt von Artur Buchenau . 7. Auflage. Felix Meiner Verlag, Hamburg 1965.
  15. ↑ Galilei, Galileo: Dialog über die beiden hauptsächlichsten Weltsysteme, das Ptolemäische und das Kopernikanische . BG Teubner, Leipzig 1891, S.   197–198 ( archive.org [abgerufen am 17. August 2016]).
  16. ↑ Immanuel Kant, Gesammelte Schriften. Hrsg.: Bd. 1–22 Preussische Akademie der Wissenschaften, Bd. 23 Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin, ab Bd. 24 Akademie der Wissenschaften zu Göttingen, Berlin 1900ff., AA III, 190 .
  17. ↑ Die Wurzeln der neuzeitlichen Wissenschaft und Profanität. (Vortrag) Abendland Verlag, Wuppertal 1948, wieder abgedr. in: Von der Sprache zur Vernunft. Philosophie und Wissenschaft in der neuzeitlichen Profanität. Bibliogr. Institut, Mannheim 1975, ISBN 3-411-01495-4 (S. 9–27; Zitat S. 23; siehe auch Der Aufbruch der Vernunft bei Descartes – autobiographisch und historisch. In: Arch Gesch Philos. 1961: 43, 70 ff.; ud T. Der Aufbruch der neuen Wissenschaft. Descartes' Descartes-Legende. überarb. In: Utopie, Eschatologie, Geschichtsteleologie. Kritische Untersuchungen zum Ursprung und zum Futurischen Denken der Neuzeit. BI, Mannheim 1969, S. 73–88).
Personendaten
NAME Descartes, René
ALTERNATIVNAMEN Cartesius, Renatus
KURZBESCHREIBUNG französischer Philosoph, Mathematiker und Naturwissenschaftler
GEBURTSDATUM 31. März 1596
GEBURTSORT La Haye en Touraine
STERBEDATUM 11. Februar 1650
STERBEORT Stockholm
Abgerufen von „ https://de.wikipedia.org/w/index.php?title=René_Descartes&oldid=214222270 “