vocaal

Een klinker (van het latijnse [litera/litera] vocalis, klinkende [letter]'; vox to, stem ') of klinker is een spraakklank , waarbij de articulatie van de Phonations- stroom grotendeels vrij door de mond kan stromen. Klinkers zijn over het algemeen geuit .

“Klinkers” in de precieze zin van het woord zijn vocale klanken, d.w.z. telefoon : eenheden van gesproken taal. Letters van de geschreven taal zoals A , E , I , O , U zijn klinkerletters , ze worden vaak gebruikt, zoals in Duden , ^[1] maar worden meestal ook "klinkers" genoemd.

Klinkers in articulatorische fonetiek

klinkers
vooraan   centraal   achterkant gesloten ik • ja ɨ • ʉ ɯ • jij ɪ • ʏ ʊ e • O ɘ • ɵ ɤ • O ə ɛ • œ ɜ • ɞ ʌ • ɔ æ ɐ een • ɶ EEN ɑ • ɒ bijna gesloten half gesloten medium half open bijna open open
Bij symbolenparen (u • g) staat het linker symbool voor de onafgerond, het juiste symbool voor de afgeronde klinker.

De zogenaamde klinkerdriehoek of klinkertrapezium wordt gebruikt om alle klinkers weer te geven (zie afbeelding). De klinkers zijn verticaal gerangschikt volgens de mate van opening van de mondholte die nodig is voor hun vorming van open (a-klank) naar gesloten (i-, u-klank). In het horizontale vlak zijn ze verdeeld in de voorkant (e, i-klanken) of de achterkant (o, u-klanken) die in de mondholte ontstaan. Dienovereenkomstig worden ze klinkers voor de tong of klinkers voor de achtertong genoemd .

In principe kan bijna elke klinker ook worden gevormd met afgeronde lippen, wat leidt tot een verandering in de geluidskwaliteit: van een gespannen i-sound [⁠ i ⁠] is lip rond een u-klank [⁠ y ⁠] en een niet-afgeronde [⁠ e ⁠] een ö-Laut [⁠ ø ]. In het Duits zijn er de afgeronde klinkers ü [ y, ʏ ], ö [ ø, ], o [ o, ɔ ] en u [ u, ʊ ] en de niet-afgeronde a [⁠ een ⁠], e [ ɛ, e ] en ik [ ik, ]. Bovendien kunnen nasale klinkers worden gevormd door het zachte gehemelte zo te laten zakken [⁠ ɔ ⁠] in het Frans op, man '.

In veel talen worden klinkers verdeeld in korte of lange klinkers op basis van hun lengte (aantal klinkers ). In het Duits zijn de korte klinkers ontspannen, b.v. B. dat [⁠ ı ⁠] in het midden. De lange klinkers zijn gespannen, b.v. B. dat [⁠ i: ⁠] in huur. Maar er zijn ook zulke korte gespannen geluiden [⁠ i ⁠] in muzikanten. ^[2]

De belangrijkste klinkers hebben betrekking op de positie van de tong.

Klinkers in akoestische fonetiek

Klinker [i, u, ]

Volgens de vorm van de geluidsgolf, in tegenstelling tot de meeste medeklinkers , behoren klinkers tot geluiden.

Klinkers hebben een primaire klank. Deze bestaat uit een grondtoon van de grondfrequentie f0, die op zijn beurt boventonen vormt. Dit zijn altijd gehele veelvouden van de grondtoon, dwz als je de grondtoon verandert, veranderen de boventonen ook altijd.

Resonanties in het stemkanaal (of halsbuis), dwz in de glottis, in het strottenhoofd en de keelholte, en in de mond en neus, creëren uitgesproken boventoonbereiken zodat ze dominanter worden in vergelijking met de andere delen. Deze met resonantie versterkte partiëlen worden formanten genoemd .

Voor klinkers kunnen vier tot vijf formanten worden geïdentificeerd: F1 en F2 (voor klinkers die in het voorste deel van de tong worden gevormd) zijn verantwoordelijk voor het identificeren van de klinkers. U bepaalt dus zelf of we bijvoorbeeld een [ iː ] of een [ uː ] waarnemen.

Meting van de kenmerken van de articulatie

De articulatie kan kwantitatief worden weergegeven met drie parameters (formanten): F1 geeft de openheid of tonghoogte aan, F2 de tongpositie van achter naar voren en F3 de afgeronde lip. EEN [⁠ i ⁠] heeft bijvoorbeeld een hogere waarde dan een F2- [⁠ u ⁠], maar een veel lagere waarde dan F1, bijvoorbeeld a [⁠ een ].

Afbakening tot de medeklinkers

Als geluiden alleen worden geclassificeerd op basis van hun articulatietype, dan verschillen klinkers alleen van medeklinkers doordat de fonatiestroom in klinkers bijna ongehinderd door de halsbuis stroomt (meer precies: in tegenstelling tot medeklinkers is de vernauwing [vernauwing] in de articulatieruimte niet zo sterk dat het een gegenereerd geluid is). Echter, dit criterium alleen geen onderscheid tussen klinkers enerzijds en semi-klinker of medeklinker approximants anderzijds.

Een andere mogelijkheid is de classificatie volgens akoestische criteria, vooral volgens hun sonoriteit (geluidsvolume). Volgens dit zijn de meeste medeklinkers geluiden zonder sonoriteit, terwijl klinkers en sommige medeklinkers zoals de l-, m-, n-, ng- en (in sommige gevallen) r- geluiden geluiden zijn. Deze zijn dus sonoor.

Sonoriteit of geluidsvolume is een belangrijke eigenschap met betrekking tot de functie van een klank als lettergreepdrager : hoe sonorer een klank is, des te duidelijker onderscheidt hij zich van de andere klanken eromheen. Sonore klanken kunnen daarom lettergreepdragers zijn.

In sommige talen nemen l, m, n, ng , maar ook r de lettergreep aan en hebben ze de hoofdtoon, bijvoorbeeld l in Plzeň in het Tsjechisch en r in Krk in Servo-Kroatisch .

Ook in het Duits komen de klanken l, m, n, ng syllabisch voor, maar alleen in een onbeklemtoonde lettergreep, zoals in de standaarduitspraak met de uitgangen -em, -en en -el / -l na medeklinkers (lettergreep m-klank : “geweldig "," Leben "," Bremen "; syllabische n-klank:" talk ", syllabische ng-klank:" lie ", syllabische l-klank:" appel "," dirndl ").

Klinkers in het Duits

Overzicht

Wat de inventarisatie van klanken betreft, is het Duits relatief rijk aan klinkers. De gesproken klinkers ( monoftongs ) van Standard Duits zijn onder meer:

Zie ook : Tweeklanken in het Duits

Klinkers in beklemtoonde lettergrepen

In het Duits zijn er twee soorten klinkers in beklemtoonde lettergrepen:

• Klinkers die lang en gesloten zijn (bijv. [o:] zoals in toon ) en
• Klinkers die kort en open zijn (bijvoorbeeld [ɔ] zoals in de zon ).

Dit patroon wordt in twee gevallen doorbroken:

• De onafgeronde open centrale klinker [a] komt zowel in de lange als in de korte vorm voor ( klinkerhoeveelheid ), maar wordt altijd openlijk uitgesproken ( klinkerkwaliteit ). (In sommige regionale varianten, zoals die beïnvloed door het Nederduits, zijn de twee grootheden gedifferentieerd in termen van kwaliteit, bijvoorbeeld de lange klinker is uitgevoerd als een afgeronde achterste tongklinker [ɒː] en de korte klinker als een onafgeronde voorste tongklinker [een].)
• De korte, onafgeronde, halfopen voorste tongklinker [ɛ] komt overeen met twee lange vormen: 1. de onafgeronde, halfgesloten voorste tongklinker [e:] en 2. de lange vorm [ɛ:] (zoals bij meisjes ) . Dit geldt echter vooral voor de standaarduitspraak. In veel Duitse dialecten wordt de lange <ä> uitgesproken als [e:].

Sommige andere klinkers die niet in de tabel staan, komen uitsluitend in vreemde woorden voor . Frans was en is hier bijzonder productief, met Duits gebruik van de nasale klinkers [ɑ̃] (zoals in oranje ), [ɛ̃] ( teint , mannequin ), [õ] ( kalmte ), [ɔ̃] ( jargon ) en [œ̃] ( Parfum ) en de lange klinker [œ:] ( oeuvre ). Het gebruik van de nasale klinkers wordt deels als educatief beschouwd; Zelfs uitspraak met een gewone, niet-nasale klinker - meestal gevolgd door [ŋ] (bijv. oranje [oˈʀaŋʒə], bonbon [bɔŋˈbɔŋ]) - wordt in toenemende mate gezien als conform aan de norm.

Onder andere uit het Engels kwam de lange klinker [ɔː] (small talk) in het Duits.

Klinkers in onbeklemtoonde lettergrepen

In de onbeklemtoonde lettergrepen heeft het Duits nog zeven klinkers, die qua kwaliteit overeenkomen met de overeenkomstige lange klinker, maar korter zijn.

Voorbeeld: In beklemtoonde lettergrepen komt het grafeem <e> overeen met de allofonen [e:] (zoals in single ) of [ɛ] ( nice ). In onbeklemtoonde lettergrepen - b.v. Vibrant in l e, G e know as - in plaats van het vaak korte geluid [e] zal verschijnen (in plaats van de hieronder genoemde sjwa). ^[4] Hoewel deze situatie ook voorkomt bij Duitse woorden (bijvoorbeeld thuis , waarom , dus , voor ), worden buitenlandse woorden het meest beïnvloed (bijvoorbeeld direct, debat, natuurkunde, economie).

Twee geluiden optreden in standaard Duitse uitsluitend in affixen en reductie lettergrepen: [ ə ], genaamd Schwa (Blum e), en [ ɐ ] (Led re). Ze worden vaak niet tot de fonemen gerekend en worden daarom soms vergeten in de afbeeldingen van de Duitse klinkerinventaris.

In de Great Dictionary of German Pronunciation (1982), onder redactie van Eva-Maria Krech et al., worden zowel lange en korte klinkers als halve klinkers vermeld. Voorbeelden zijn de a-klank in Leda of Oma ; Het spreken van een heel kort [en front] a-geluid in oma , zoals bijvoorbeeld gebruikelijk is in het Ruhrgebied, wordt niet als normconform ervaren. Andere voorbeelden zijn de e-sound van halve lengte in Káffee (nadruk op de eerste lettergreep; als je de tweede beklemtoont, spreek je geen halve, maar een heel lange e-sound) of in meteorologist , demobilize , regeneration , de-escalatie (de eerste e-Loud; halve lengte hier in alle gevallen met meer dan twee lettergrepen ertussen en de hoofdklemtoon); de halflange i-klank in woorden als Omi , Ami , Gabi ; het halflange o-geluid in woorden als Kino , Auto , Eskimo ; de u-klank van halve lengte in woorden als Akku of Uhu (tweede u-klank; de eerste is de volledige lengte); de halve lengte ö-klank in vreemde woorden zoals greening ; de halve-lengte ü-klank in vreemde woorden zoals pyro-elektriciteit , hyperboloïde of hybridisatie (ook hier in alle gevallen met meer dan twee lettergrepen ertussen en de hoofdklemtoon). ^[5]

Probleem

De Duitse klinkerinventaris bevat enkele eigenaardigheden die eenvoudige categorisering tarten. Het geluid [ɐ] (zoals in Led er ), dat een variant van de medeklinker [ ʁ ] vertegenwoordigt, levert al classificatieproblemen op .

Een ander probleem is de relatie tussen gespannen, geaccentueerde klinkers (zoals in Ofen ) en ontspannen korte klinkers (zoals in open ). Het geschil over welke van deze onderscheidende kenmerken de belangrijkste is, heeft geleid tot de opkomst van het lettergreep- cut- concept, een lettergreep- analytisch concept dat dergelijke minimale paren als alternatief verklaart:

Het syllabary-concept gaat ervan uit dat noch de kwantiteit (lengte) noch de kwaliteit (spanning, "eenheid") verantwoordelijk is voor het onderscheid tussen deze twee klinkerklassen. De basis van het verschil is eerder de lettergreepsnede , een prosodisch contrast aan het einde van de lettergreep dat in sommige woorden hoger is en in andere lager. Een lettergreep eindigt zacht wanneer de klinkervorming niet wordt beïnvloed door de articulatie van een volgende medeklinker. In dergelijke lettergrepen zijn er gespannen lange klinkers; eventuele medeklinkers na de klinker zijn slechts losjes verbonden. In alle andere lettergrepen wordt de klinkerformatie als het ware scherp afgesneden door de articulatie van de volgende medeklinker; de klinker is dan kort en ontspannen (open); de post-klinker medeklinker is stevig bevestigd. ^[6]

Klinkers in een taalvergelijking

Engels [ɐ] wordt meestal getranscribeerd / ʌ /. ^[7]

Engels heeft aanzienlijk minder klinkertelefoons (maar geen klinkerfonemen ) dan Duits, maar het heeft meer tweeklanken ( take , go , night , flower , boy , here , there , sure ).

Spaans

In de Spaanse taal , meer bepaald het Castiliaans, bestaan ​​alleen de vijf klinkerfonemen / aeiou /. Dit onderscheidt het Castiliaans van de andere Ibero-Romaanse talen Portugees , Galicisch en Catalaans (met Valenciaans , al zijn de verschillen met het Castiliaans hier kleiner). De a-klank is vergelijkbaar met de Duitse korte (open) a, terwijl de i-klank en u-klank vergelijkbaar zijn met de lange (gesloten) klinkers in het Duits. De e-sound en de o-sound van het Spaans hebben een gemiddelde hoogte en dus geen exacte tegenhanger in het standaard Duits.

Frans

De ontspannen i-klank (vorm met minder spierspanning) (zoals in wind ), de ontspannen ü-klank (zoals in wensen ), de ontspannen u-klank (zoals in wens ) en de a-achtige, zogenaamde diepe schwa klank (zoals de -hij geschreven klinker in moeder ) is afwezig in het Frans. Anders heeft het dezelfde orale (mondgevormde) klinkers als Duits plus vier nasale klinkers. Het Frans kent echter niet het systematische, betekenisveranderende verschil tussen korte, ontspannen en lange, gespannen klinkers, dat typisch is voor het Duits (zoals in Wahl / Wall, den / denn, him / in, Ole / Olle, pult / Pult , Tönchen / Tönnchen, Sonde / vulmiddel ).

Klinkers

Klinkers worden ook algemeen begrepen als de letters die dergelijke geluiden vertegenwoordigen. Om de wijdverbreide verwarring of vergelijking van klanken en letters te voorkomen, is het zinvol om de termen klinkerklank en klinkerletter te gebruiken .

De volgende klinkers zijn in het Duits: A , Ä , E , I , O , Ö , U , Ü , Y.

Ze staan ​​tegenover de medeklinkers B , C , D , F , G , H , J , K , L , M , N , P , Q , R , S , ẞ , T , V , W , X , Z.

Deze opdracht is gebaseerd op de fundamentele letter- klankrelaties ( grafeem-foneem correspondenties ), die bepaald kunnen worden op basis van verschillende criteria (frequentie, contextualiteit, uniciteit). In bepaalde contexten kunnen klinkers ook de functie aannemen van het reproduceren van niet-syllabische klanken, en (zelden) medeklinkers de functie van het representeren van syllabische klanken. Afhankelijk van de definitie en afbakening tussen klinkers en medeklinkers (zie hierboven) en de status van halve klinkers, kan dan worden geformuleerd dat klinkerletters ook voor medeklinkers staan ​​en medeklinkers voor klinkers.

In het Duits heeft dit vooral invloed op de klinkerletters I , U en Y , evenals de medeklinkers R , J en W. Als de klinkers zijn gedefinieerd op basis van sonoriteit, worden ook de medeklinkers L , N en M toegevoegd. De medeklinkerletter H speelt ook een speciale rol bij de weergave van klinkers, maar alleen in combinatie met klinkerletters, niet op zichzelf.

Voorbeelden van I , U en Y gebruikt in unsyllabische, halfklinker en medeklinker: Mai, Aktien, Union, Harpyie; Muur, mogelijk, koekje, koffer, kwal; Bavaria, Yak, Maya , soms ook andere klinkerletters, b.v. B. O : Cacao, kapper .

Voorbeelden van medeklinkers die niet syllabisch zijn maar in halve klinkers worden gebruikt: met R aan het einde van de lettergreep, vooral na lange klinkers ( meer, vier, roert ); in het geval van J kan men in het algemeen betogen of het weergegeven geluid meer een halfklinker of een medeklinker is; zelfs met W kan de uitspraak richting halve klinker gaan.

Voorbeelden van de zeldzamere gevallen waarin R , J en W als syllabische klinkers worden gebruikt : Centaur, Matryoshka, Rwanda .

Bovendien kunnen medeklinkers in bepaalde combinaties hun medeklinkerkarakter verliezen: b.v. B. in de gemeenschappelijke uitgang -er , maar ook z. B. in de naam die eindigt op -ow . Hieronder vallen ook de diverse functies van de stille H na klinkerletters (als strekkende h , als lettergreep-scheidende h, ...).

Zie ook

• alfabet
• Uitspraak van de Duitse taal
• internationaal fonetisch alfabet
• Timbre
• Klinker kleur ladder

literatuur

• Thomas Becker: Het vocale systeem van de Duitse standaardtaal . Lang, Frankfurt am Main 1998, ISBN 3-631-33460-5 .  
• Alan T. Hall: Fonologie: een inleiding . de Gruyter, Berlijn / New York 2000, ISBN 3-11-015641-5 .  
• Horst M. Müller (Ed.): Werkboek Taalkunde . Schöningh, Paderborn [et al.] 2002, ISBN 3-8252-2169-5 .  
• Bernd Pompino-Marschall: Inleiding tot de fonetiek . de Gruyter, Berlijn / New York 1995, ISBN 3-11-014763-7 .  

web links

WikiWoordenboek: klinker - uitleg van betekenissen, woordoorsprong, synoniemen, vertalingen

• Klinkers (hoofdstuk van de cursus fonetiek en fonologie van Christian Lehmann)
• Klinkerdriehoek - frequentiepositie van de eerste twee klinkerformanten (PDF-bestand; 230 kB)
• Stem - klinkers
• Audiovoorbeelden voor klinkers en medeklinkers in het Spaans, Engels, Duits
• "Akoestiek van de klinker"
• Wat zijn klinkers? Instructievideo

Opmerkingen en individuele referenties

1. ^ "Vokal, der" , duden.de, geraadpleegd op 1 november 2017.
2. ↑ zie Zellerhoff 2011, 275
3. ↑ weergegeven door de lettercombinatie "hij"; in tegenstelling tot de spelling en uitspraak van het woord "Leda"
4. ↑ Uitzonderingen op deze regel zijn b.v. B. de voorvoegsels vor-, ver, er en zer-.
5. ^ Eva-Maria Krech, Eduard Kurka, Helmut Stelzig et al. (Ed.): Groot woordenboek met Duitse uitspraak . 1e editie. VEB Bibliographisches Institut Leipzig, Leipzig 1982, ISBN 3-323-00140-0 .  
6. ^ Krisztián Tronka: The Vowels of Contemporary German , blz. 3.
7. ^ Iggy Roca, Wyn Johnson: Cursus in fonologie . Blackwell Publishing, 1999 (Engels).